Η ίδια ανθρώπινη ιστορία

Όταν ο κόσμος κοντεύει να απολέσει κάθε τι ανθρωπιστικό, ενώ αντιθέτως χαρακτηρίζεται από μια άκρατη τεχνοκρατία σε όλα, κι ωστόσο φαίνεται να διατηρεί το «ωραίο» κι «ανέμελο» προσωπείο του, συγκαλύπτοντας την κατάντια του με πλασματικές ευτυχίες, είναι επακόλουθο η αξία της ανθρώπινης ζωής και η μοναδικότητά της να υποτιμηθεί πλήρως. Και είναι λογικό να δημιουργούνται κρίσεις. Πρωτίστως ηθικές, όπου παρατηρείται η έκπτωση των αξιών, κυριεύει το συμφέρον και όλα αποτελούν μια διαλεκτική κέρδους. Κι έπειτα, — τί άλλο; — οικονομικές.

Η εποχή μας είναι ένα χαρακτηριστικό δείγμα του τί σημαίνει τεχνοκρατία. Όταν ο άνθρωπος αντιμετωπίζεται ως ένας αριθμός σε λίστες τραπεζικών και άλλων συστημάτων και όταν η ελεύθερη βούλησή του και η αξία της ατομικότητάς του μπορεί ανά πάσα στιγμή να θυσιαστεί σε κάθε λογής συμφέρον, τότε ο ανθρωπισμός έχει πάει περίπατο. Τότε είναι που «παίζονται τα μεγάλα παιχνίδια και τα μεγάλα συμφέροντα» εις βάρος του απλού κόσμου, ανεξαρτήτως εθνικότητας ή θρησκείας.

Παρά την πρόοδο της ανθρωπότητας μέσα στους αιώνες και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής (σε ένα μέρος του πληθυσμού, τουλάχιστον), η ανθρώπινη ζωή και η αξία της μοιάζει να μην υπολογίζεται καθόλου και να  θυσιάζεται ξανά και ξανά σε σκοπιμότητες. Και αυτό είναι κάτι που επιβεβαιώνεται, δυστυχώς, καθημερινά. Πολλά τραγικά συμβαίνουν ακόμα. Αρκεί αν παρακολουθήσει κανείς τις ειδήσεις και θα το καταλάβει. Πόλεμοι, τρομοκρατία, «διπλωματικές» ενέργειες εις βάρος των λαών, ρατσισμός, εθνικισμός, εχθρικότητα.

Είναι αυτό κάτι πρωτόγνωρο; Όχι. Με το να το αντιμετωπίζομε ως κάτι πρωτόγνωρο και να απορούμε με το «τι συμβαίνει στον κόσμο», είναι σαν να ανακαλύπτουμε ξανά και ξανά την Αμερική. Μια αναδρομή στην ιστορία θα μας δείξει πως οι αιματοχυσίες, η μαζικές σφαγές, η βαρβαρότητα μεταξύ των ανθρώπων και οι διαφωνίες ήταν πάντα τα πιο συνήθη φαινόμενα. Αυτό, όμως, που είναι λυπηρά πρωτόγνωρο, είναι η ανοχή μας σε αυτές τις καταστάσεις, σε μια εποχή με άμεση πληροφόρηση για οτιδήποτε, σχεδόν, συμβαίνει στον πλανήτη. Αυτό που είναι λυπηρά πρωτόγνωρο είναι το να έχεις τη δυνατότητα να παρακολουθείς από τον καναπέ σου εικόνες πολέμου, αλλά να μην μπορείς να κάνεις τίποτα δραστικό γι’ αυτό.

Η ιστορία κάνει κύκλους και ό,τι περνάμε εμείς τώρα, το έχουν περάσει κι άλλοι άνθρωποι σε άλλες εποχές. Σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό. Τηρουμένων των αναλογιών και των συνθηκών κάθε εποχής. Τίποτα δεν είναι τόσο καινούργιο και τίποτα δεν έχει γίνει τόσο παλιό. Οι άνθρωποι επιμένουν στις ίδιες τακτικές και κινήσεις, στα ίδια σκεπτικά. Στην ίδια χειραγώγηση του είδους τους. Θα περίμενε κανείς πως καθώς η ανθρωπότητα φτάνει σε αδιέξοδο, έχοντας χάσει κεκτημένα αλλοτινών εποχών και έχοντας απογοητευτεί από λάθος χειρισμούς καταστάσεων , οι άνθρωποι θα γίνονταν πιο ευσυνείδητοι, πιο κατανοητικοί, πιο ώριμοι και πως θα σέβονταν την ιστορία τους. Αλλά αυτό είναι κάτι που σπανίως συμβαίνει. Γι’ αυτό και τα λάθη επαναλαμβάνονται. Και θα επαναλαμβάνονται. Και πάντα θα νιώθουμε πως βρισκόμαστε ανάμεσα στον γκρεμό και το ρέμα.

Σε αυτήν την κατάσταση είναι που ο αναστοχασμός της κοσμοθεωρίας μας και του τρόπου ζωής μας αποτελεί επιτακτική ανάγκη. Γιατί φαίνεται πως σταματήσαμε να σκεφτόμαστε και λειτουργούμε μηχανικά, σαν τεχνοκρατικά ρομποτάκια. Αλλά αν δε στοχαστείς πάνω στην ιστορία σου, δεν αναγνωρίσεις τα λάθη σου και δε συνειδητοποιήσεις την κατάντια σου, τότε δεν πρόκειται να ξυπνήσεις από το λήθαργο. Μόνο η προσωπική επανάσταση στον τρόπο σκέψης μπορεί να φανερώσει κάποιες ελπίδες για να γίνει πράξη το «ποτέ δεν είναι αργά».